Konwencja o prawach dziecka Organizacji Narodów Zjednoczonych jest ważną umową między państwami, które zobowiązały się chronić prawa dzieci.
Konwencja o prawach dziecka wyjaśnia kim są dzieci, jakie mają prawa i jakie obowiązki rządzący mają wobec nich.
Wszystkie prawa są ze sobą powiązane, wszystkie są jednakowo ważne i nie można ich dzieciom odebrać.
Gdzie szukać pomocy?
Jeśli potrzebujesz pomocy, w każdej chwili możesz zadzwonić na całodobowy telefon zaufania dla dzieci i młodzieży:
116 111 (Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę)
800 12 12 12 (Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka)
Gdzie szukać pomocy: https://unicef.pl/co…/prawa-dziecka/gdzie-szukac-pomocy
Definicja dziecka
Dzieckiem jest każda osoba, która nie ukończyła 18 lat.
Konwencja o prawach dziecka
Ochrona przed dyskryminacją
Prawa dziecka zawarte w Konwencji dotyczą każdego dziecka, niezależnie od pochodzenia, koloru skóry, płci, języka, religii, poglądów, przynależności kulturowej, niepełnosprawności, czy poziomu zamożności. Wszystkie dzieci są równe wobec prawa i żadne dziecko nie powinno być traktowane niesprawiedliwie.
Dobro dziecka
Kiedy dorośli podejmują decyzje, powinni zastanowić się, w jaki sposób wpłyną one na dzieci. Wszyscy dorośli powinni kierować się dobrem dziecka. Władze powinny dbać o to, aby dzieci były otaczane ochroną i opieką swoich rodziców, a kiedy to potrzebne, także innych osób. Władze powinny kontrolować osoby i placówki odpowiedzialne za opiekę nad dziećmi, aby dobrze i właściwie wykonywały swoją pracę.
Przestrzeganie praw dziecka
Władze muszą robić wszystko co w ich mocy, aby każdemu dziecku w kraju zapewnić możliwość korzystania ze wszystkich praw wynikających z tej Konwencji.
Rola rodziny w rozwoju dziecka
Władze powinny pozostawić rodzinom i społecznościom możliwość wychowywania i wspierania dzieci tak, aby dorastając, uczyły się korzystać z przysługujących im praw w najlepszy możliwy sposób.
Życie, warunki bytowe i rozwoju
Każde dziecko ma prawo do życia. Władze muszą zapewnić dzieciom jak najlepsze warunki do życia i rozwoju.
Imię, nazwisko i obywatelstwo
Dzieci muszą zostać zarejestrowane po urodzeniu oraz otrzymać imię i nazwisko oficjalnie uznawane przez władze. Dzieci muszą mieć obywatelstwo (przynależeć do państwa). O ile to możliwe, dzieci powinny znać swoich rodziców i przebywać pod ich opieką.
Tożsamość
Dzieci mają prawo do własnej tożsamości – oficjalnego uznania tego kim są, w tym do imienia i nazwiska, obywatelstwa i relacji rodzinnych. Nikt nie powinien im tego odbierać, a jeśli tak się stanie, władze mają obowiązek pomóc dzieciom szybko odzyskać tożsamość.
Więzi rodzinne
Dzieci nie powinny być oddzielane od rodziców, chyba że rodzice źle się nimi opiekują – na przykład gdy rodzic krzywdzi dziecko lub się nim nie zajmuje. Dzieci, których rodzice nie mieszkają razem, powinny pozostawać w kontakcie z obojgiem rodziców, chyba że zagraża to dobru dziecka.
Kontakt z rodzicami przebywającymi w innym kraju
Jeśli dziecko mieszka w innym kraju niż jego rodzice, władze mają obowiązek umożliwiać dziecku i jego rodzicom kontakty, w tym podróże tak, aby rodzina mogła kontaktować się i przebywać razem.
Ochrona przed uprowadzeniem
Władze mają obowiązek zapobiegać wywożeniu dzieci z kraju, gdy jest to niezgodne z prawem, na przykład w sytuacjach kiedy dziecko zostaje uprowadzone lub jest przetrzymywane przez jednego z rodziców za granicą bez zgody drugiego rodzica.
Poszanowanie poglądów dzieci
Dzieci mają prawo do swobodnego wypowiadania się w sprawach, które ich dotyczą. Dorośli powinni słuchać dzieci i traktować je poważnie.
Swoboda wypowiedzi
Dzieci mają prawo do swobodnego dzielenia się z innymi tym, czego się uczą, co myślą i czują w każdej formie ustnej, pisemnej, rysunkowej lub w jakiejkolwiek innej, dopóki nie krzywdzi to innych ludzi.
Wolność myśli i wyznania
Dzieci mogą decydować o tym co myślą, co uważają i w co wierzą, ale nie powinno to ograniczać przysługujących innym praw. Wychowując dzieci, rodzice mogą uczyć je jak prawidłowo korzystać z tego prawa.
Swoboda zrzeszania się
Dzieci mogą przystępować do grup i organizacji lub je zakładać, a także mogą spotykać się z innymi, o ile nie krzywdzi to innych ludzi.
Ochrona prywatności
Każde dziecko ma prawo do prywatności. Prawo musi chronić prywatność dzieci, ich rodzinę, dom, korespondencję i reputację (czyli dobre imię) przed wszelkimi zagrożeniami.
Dostęp do informacji
Dzieci mają prawo do uzyskiwania informacji z internetu, radia, telewizji, gazet, książek i innych źródeł. Dorośli powinni zadbać o to, aby przekazywane dzieciom treści nie były szkodliwe. Władze powinny zachęcać media do udostępniania informacji z wielu różnych źródeł oraz w języku zrozumiałym dla dzieci.
Odpowiedzialność rodziców
Rodzice są głównymi osobami odpowiedzialnymi za wychowanie dziecka. Kiedy dziecko nie ma rodziców, inna osoba dorosła pełni ich funkcję i jest nazywana „opiekunem”. Rodzice i opiekunowie powinni zawsze uwzględniać to, co jest najlepsze dla dziecka. Władze powinny im w tym pomagać. Jeśli dziecko ma oboje rodziców, oboje powinni być odpowiedzialni za wychowanie dziecka.
Ochrona przed przemocą
Władze mają obowiązek chronić dzieci przed przemocą, wykorzystywaniem i zaniedbaniem ze strony opiekunów.
Dzieci bez rodziny
Każde dziecko, które nie może być otoczone opieką przez własną rodzinę, ma prawo do opieki sprawowanej przez osoby szanujące jego religię, kulturę, język i inne aspekty życia dziecka.
Dzieci adoptowane
W przypadku adopcji dziecka, najważniejsze jest aby kierować się tym, co jest dla niego najlepsze. Jeśli nie jest możliwa odpowiednia opieka we własnym kraju – na przykład zamieszkanie z inną rodziną – dziecko może zostać adoptowane w innym kraju.
Dzieci uchodźcy
Dzieci, będące uchodźcami, które przeprowadzają się do innego kraju ze swojej ojczyzny (ponieważ pobyt tam nie był dla nich bezpieczny), powinny uzyskać pomoc i ochronę oraz mieć takie same prawa, jak dzieci urodzone w kraju, do którego przybyły.
Dzieci z niepełnosprawnością
Każde dziecko z niepełnosprawnością powinno mieć zapewnione jak najlepsze warunki do funkcjonowania w społeczeństwie. Władze powinny usuwać wszelkie przeszkody tak, aby dzieci z niepełnosprawnościami mogły stać się niezależne i aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym.
Zdrowie, woda, żywność, środowisko
Dzieci mają prawo do najlepszej możliwej opieki zdrowotnej, czystej wody pitnej, zdrowej żywności oraz czystego i bezpiecznego środowiska naturalnego. Wszyscy dorośli i dzieci powinni wiedzieć jak dbać o bezpieczeństwo i zdrowie.
Nadzór nad miejscem przebywania dziecka
Sytuacja każdego dziecka umieszczonego w placówce – w celu zapewnienia opieki, ochrony lub zdrowia – powinna być regularnie monitorowana, aby kontrolować czy wszystko przebiega prawidłowo i czy jest to nadal najlepsze miejsce dla dziecka.
Pomoc społeczna i ekonomiczna
Władze powinny zapewnić pieniądze lub inne wsparcie, aby pomóc dzieciom z najbardziej potrzebujących rodzin.
Żywność, odzież, bezpieczny dom
Dzieci mają prawo do odpowiednich warunków życia, aby móc się rozwijać w najlepszy możliwy sposób. Władze powinny pomagać rodzinom i dzieciom, które nie mogą sobie na to pozwolić.
Dostęp do edukacji
Każde dziecko ma prawo do edukacji. Edukacja podstawowa powinna być bezpłatna, z kolei edukacja średnia i wyższa powinna być dostępna dla każdego dziecka. Dzieci należy zachęcać do ukończenia szkoły na najwyższym możliwym poziomie. Szkoły powinny uwzględniać prawa dzieci i w żadnym wypadku nie stosować przemocy.
Cele edukacji
Edukacja powinna pomagać dzieciom w pełni rozwijać ich osobowość, talenty i umiejętności. Dzieci powinny nauczyć się rozumieć swoje prawa oraz szanować prawa i kultury innych oraz to, co różni ludzi. Edukacja pokazuje, jak żyć w pokoju i chronić środowisko.
Mniejszości kulturowe, językowe i religijne
Dzieci mają prawo do używania własnego języka, do swojej kultury i do wyznawania swojej religii – nawet jeśli nie są one wspólne dla większości ludzi w kraju, w którym mieszkają.
Wypoczynek, zabawa, kultura i sztuka
Każde dziecko ma prawo do odpoczynku, relaksu, zabawy i uczestnictwa w życiu kulturalnym i artystycznym.
Ochrona przed niebezpieczną pracą
Dzieci mają prawo do ochrony przed wykonywaniem pracy, która jest dla nich niebezpieczna lub szkodliwa dla zdrowia, edukacji lub prawidłowego rozwoju. Jeśli dzieci pracują, mają prawo do bezpieczeństwa i uczciwej zapłaty.
Ochrona przed narkotykami
Władze muszą chronić dzieci przed używaniem narkotyków oraz angażowaniem ich w produkcję i handel tymi substancjami.
Ochrona przed wykorzystaniem seksualnym
Władze powinny chronić dzieci przed wykorzystywaniem seksualnym i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych, w tym przed osobami zmuszającymi dzieci do uprawiania seksu za pieniądze lub do brania udziału w zdjęciach czy filmach o treściach pornograficznych.
Przeciwdziałanie sprzedaży i handlowi dziećmi
Władze muszą dopilnować, aby dzieci nie były porywane, sprzedawane lub zabierane do innych krajów lub miejsc, w których będą poddane wyzyskowi (wykorzystywane).
Ochrona przed wyzyskiem
Dzieci mają prawo do ochrony przed wszelkimi innymi formami wyzysku (wykorzystywania), nawet jeśli nie są one wyraźnie wymienione w tej Konwencji.
Dzieci pozbawione wolności
Dzieci, które zostały oskarżone o łamanie prawa, nie powinny być pozbawiane życia, torturowane, okrutnie traktowane, dożywotnio więzione lub więzione razem z dorosłymi. Umieszczenie dziecka w więzieniu powinno być ostatecznym rozwiązaniem i trwać możliwie najkrócej. Dzieci przebywające w więzieniu powinny mieć dostęp do pomocy prawnej i mieć możliwość pozostawania w kontakcie z rodziną.
Ochrona w czasie wojny
Dzieci mają prawo do ochrony w czasie wojny. Żadne dziecko poniżej 15. roku życia nie może wstąpić do wojska ani uczestniczyć w wojnie.
Rehabilitacja i reintegracja
Dzieci, które w wyniku wojny zostały ranne, były zaniedbywane lub źle traktowane, mają prawo do uzyskania pomocy, która pozwoli im wrócić do zdrowia i odzyskać godność.
Dzieci naruszające prawo
Dzieci oskarżone o łamanie prawa powinny mieć dostęp do pomocy prawnej i uczciwego traktowania. Należy zaoferować im różne możliwości, aby mogły stać się dobrymi członkami swoich społeczności. Więzienie powinno być ostatecznością.
Najlepsze prawo dla dzieci
Jeśli prawo w danym kraju lepiej chroni prawa dzieci niż postanowienia tej Konwencji, należy je stosować.
Powszechna znajomość praw dziecka
Władze powinny aktywnie informować dzieci i dorosłych o treści tej Konwencji, aby każdy znał prawa dzieci.
Zasady działania konwencji
Przepisy tych artykułów wyjaśniają w jaki sposób władze, Organizacja Narodów Zjednoczonych – w tym Komitet Praw Dziecka i UNICEF – oraz inne organizacje starają się zapewnić wszystkim dzieciom możliwość pełnego korzystania z ich praw.
Partnerzy akcji
Zadanie pod nazwą „Po pierwsze Człowiek” współfinansowano ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.