Pomnik Kościuszkowców – Bitwa o Wawer

W początkach lata 1944 roku mieszkańcom Warszawy musiało wydawać się, że wygrywająca z Niemcami na wszystkich frontach Armia Czerwona lada dzień dojdzie do miasta. Chęć przywitania wojsk radzieckich jako gospodarze, a przez to wzmocnienia swojej pozycji politycznej, była główną przyczyną wybuchu Powstania Warszawskiego. Niemcy bez walki opuścili ZSRR już 5 sierpnia pokonał ostatnią przeszkodę na drodze do Warszawy, wygrywając wielką bitwę pancerną pod w okolicach Radzymina. Jeszcze wcześniej, bo pod koniec lipca, czołgi radzieckie wjechały do Otwocka. Mimo to, zapewne na polecenie Józefa Stalina, ofensywa została wstrzymana, a walczącej stolicy pozwolono się wykrwawić, tłumacząc to koniecznością przegrupowania sił. Do przyczółków Armii Czerwonej 7 i 8 września dołączają członkowie Pierwszej Dywizji Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, czyli tak zwani Kościuszkowcy, którzy wcześniej toczyli walki w rejonie rzeki Świder. Po ich przybyciu, 10 wrzenia rozpoczynają się walki o Pragę.

Około 8 rano rozpoczyna się zmasowany ostrzał artylerii. Do boju ruszają wojska radzieckie, które w ciągu dwóch godzin bez większych problemów dochodzą do Fabryki Szpotańskiego. Tam wywiązują się gwałtowne walki. O godzinie 13 rusza główna ofensywa, w której ważną rolę odgrywają Polacy. Mimo, że pozbawieni większych szans, Niemcy bronią się zajadle. Jeden z pułków Kościuszkowców utyka pomiędzy zasiekami, a polem minowym, przy obecnej ulicy Kaczy Dół stając się łatwym celem dla przeciwników. Walki są coraz bardziej krwawe. Batalion pod dowództwem kpt. Kapuścińskiego około 17 opanowuje stację Anin i Szosę Brzeską. Walki do wieczora uspokajają się.

Szacuje się, że w czasie walk o Wawer zniszczeniu uległo około 70 proc. zabudowy Międzylesia oraz duże wiele domów w Aninie i Marysinie. W ciągu kolejnych dwóch dni na terenie dzielnicy zginęło co najmniej 144 Kościuszkowców oraz nieznana liczba żołnierzy radzieckich i niemieckich.

Bibliografia
  1. Wierzchowski Henryk, Z dziejów Międzylesia, Warszawa 2005
  2. Mikołaj Iwanow: Powstanie Warszawskie widziane z Moskwy, Kraków 2010
  3. Kulerski Wiktor, Bogdan Birnbaum, Wawer – 10 września 1944, „Gazeta Wawerska” 8/2019 (23)
Skip to content