Pierwsza szkoła na terenie Wawra została wzniesiona tuż obok karczmy, od której nazwę zawdzięcza cała dzielnica. Wokół gospody, a potem także linii kolejowej, osiedlali się kolejni mieszkańcy. W końcu potrzeba budowy szkoły stała się paląca.
W początkach XX wieku zarząd gminy Wawer postanowił zbudować pomieszczenie dla szkoły jednoklasowej, na terenach wokół szosy brzeskiej. Wewnątrz budynku, nazwanego szybko „Murowanką” od niekrytych tynkiem cegieł, mieściła się obszerna izba lekcyjna oraz kancelaria i mieszkanie dla nauczyciela. Do czasu wycofania się Rosjan z Warszawy w 1915 roku, lekcje odbywały się po Rosyjsku.
Wraz z rozwojem okolicy na lekcje, już po Polsku, zapisywały się kolejne dzieci. Choć szkoła zaczęła uczyć do czwartej klasy, to jej powierzchnia wciąż była ta sama. W 1925 roku, po reformie edukacji, szkoła zapewniała już siedem klas edukacji, bez jakiejkolwiek rozbudowy budynku. Tłumy uczniów (w latach 30 było ich ponad 1000) rozlokowywano w innych domach – m.in. sąsiednim budynku Sądu Pokoju oraz wynajmowanych w byłym areszcie śledczym drewnianych izbach. W 1930 roku, w dziesięciolecie bitwy Warszawskiej, przed budynkiem stanął pomnik Józefa Piłsudskiego.
W obliczu tak ciężkiej sytuacji, lokalna społeczność postanowiła zawiązać komitet budowy nowej szkoły. Grunt pod jej wzniesienie oddali m.in. hrabia Branicki i lokalny społecznik Emil Wolfram. Niedługo po II Wojnie Światowej, szkoła opuściła budynek „Murowanki”, przenosząc się w całości do obecnej Szkoły Podstawowej nr 102. Leżący przy ruchliwej szosie ceglany budyneczek podupadał. Składowano w nim sprzęty szkolne, w latach 70 swój dział techniczny umieścił tam Społem. Nowe życie siedzibie najstarszej szkole w dzielnicy dał dopiero remont w 2017 roku. Obecnie pełni on funkcje społeczno-kulturalne i jest siedzibą fundacji Wielkie Historie.
Bibliografia
- Kasprzycki Jerzy, Korzenie miasta, T. III, Warszawa 1998
- Umgelter Andrzej . Dwie szkoły wawerskie, w: „Stolica. Informator Kulturalny Stolicy”, nr 42 (1985)
- Andrzej Sołtan. Dziedzictwo kulturowe Wawra. „Kronika Warszawy”. 2 (137)