Falenica, podobnie jak leżący również wzdłuż linii kolejowej Otwock była skupiskiem dużej liczby ludności żydowskiej – w 1937 roku na 8000 mieszkańców miasteczka, 6600 deklarowało narodowość żydowską. Czynnik ten sprawił, że w październiku 1940 roku, Niemcy zdecydowali o utworzeniu getta w części Falenicy i Miedzeszyna. Polskiej ludności nakazano wyprowadzenie się, a teren otoczono drutem kolczastym. Przez pierwsze miesiące getto pozostawało jednak otwarte – wjazdy do niego prowadziły przez ulicę Handlową (obecnie Walcownicza) oraz Polną (obecnie Drozdowa). Według świadectw obie społeczności nadal były dobrze zintegrowane – Polacy przychodzili po poradę lekarską do lekarzy przeniesionych na teren getta, a Żydzi przechodzili na stronę aryjską doglądać swoich gospodarstw, czy wypasać krowy.
Sytuacja zmieniła się w styczniu 1941 roku, gdy teren został zamknięty, a jego opuszczenie zaczęło być karane śmiercią. W mieście dramatycznie spadły warunki sanitarne – poczęły się szerzyć choroby takie jak tyfus i gruźlica. Na obszar zaczęto również zwozić Żydów z innych miejscowości, co pogarszało i tak fatalne warunki.
W lipcu 1942 władze niemieckie zażądały od mieszkańców getta okupu w wysokości 100 tysięcy złotych, grożąc przesiedleniem. O tym, że płacenie nie ma żadnego sensu, Żydzi ostatecznie przekonali się, widząc pociąg z osobami wywożonymi z getta w Otwocku. Bladym świtem 20 sierpnia 1942 wojska hitlerowskie przystąpiły do likwidacji obszaru. Do wieczora został w pełni spacyfikowany, a 6,5 tysiąca tutejszych Żydów zostało wraz z osobami spędzonymi z Rembertowa i Otwocka ustawionych na rampie stacji Falenica, a następnie przetransportowanych do Treblinki
Pomnik poświęcony zagładzie falenickich Żydów został odsłonięty w 50 rocznicę likwidacji getta, w 1992 roku, z inicjatywy Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. Nazwa Falenicy, jako jednego z miast naznaczonych tragedią Holokaustu, znajduje się również na memoriale pamięci ofiar obozu zagłady w Treblince.
Bibliografia
- Burchard Przemysław, Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Warszawa 1990
- Jadwiga Dobrzyńska: Falenica moja miłość po raz drugi, Warszawa 1996
- Niezwykły Wawer: przewodnik, Warszawa 2017