W modernistycznym domu przy ulicy Barbórki 16, należącym w czasie wojny do rodziny Petrich, mieściła się w trakcie II Wojny Światowej jedna z najbardziej pomysłowych skrytek, dla Żydów ukrywających się przed oddziałami niemieckimi.
Wiosną 1942 roku władze niemieckie rozpoczęły likwidację getta w Warszawie. Obawiając się podobnej u siebie, mieszkająca w getcie w Falenicy rodzina dentysty Kaufmana Szapiro – żona Ela oraz synowie Jerzy i Marek podjęli decyzję o ucieczce. Pomogli im w tym ich polscy znajomi – między innymi kolega Szapiro, inżynier Stefan Petri wraz z żoną Janiną i synem Marianem
Jak wspominał po latach Petri, rodzina uciekinierów z początku ukryła się w domu ich wspólnej przyjaciółki, Ireny Wróblewskiej, skąd wieczorem oni przemyceni do domu Petrich. Jak tłumaczył, czuł obowiązek pomocy przyjacielowi, choć wiedział, że całej jego rodzinie grozi za to śmierć.
Z początku rodzina Szapiro ukrywała się w schowku pod podłogą, noce spędzając w domu razem z gospodarzami. Część sąsiadów, domyślając się istnienia skrytki, donieśli o niej Niemcom, którzy urządzili w mieszkaniu dwa drobiazgowe przeszukania. Bezskutecznie próbowali oni biciem wymusić na Stefanie Petrim wskazanie skrytki. Ten jednak dobrze się zabezpieczył, rozpuszczając w całym domu i piwnicy roztwór nikotyny, który stępił węch psów tropiących.
Wówczas zdecydowano o wykopaniu kolejnej skrytki, poniżej poziomu piwnicy. Dla jej zakamuflowania gospodarz ustawił w górnej piwnicy narzędzia ślusarskie oraz deski dokładnie zakrywające wejście na dolny poziom. Sama skrytka również zapewniała wysoki komfort – znajdował się w niej m.in. generator elektryczny, czy pompa i sprężarka powietrza. W ten sposób rodzina dentysty przetrwała aż do wyzwolenia Pragi przez wojska radzieckie we wrześniu 1944 roku.
W roku 1981 Stefan i Janina Petri oraz ich syn Marian zostali uhonorowani tytułem „Sprawiedliwi wśród narodów świata”. Sama skrytka została odtworzona w waszyngtońskim Muzeum Holokaustu.
Bibliografia
- Out of the Inferno: Poles Remember the Holocaust, pod red. Richarda Lukasa..
Lexington,1989 - Object: Housing for WWI communications equipment placed on a workbench used to conceal a Jewish family’s hiding place -The Holocaust Museum
- Henryk Wierzchowski, Anin Wawer, Warszawa 2004