Jest 25 lutego 1831 roku. Powstanie listopadowe trwa od trzech miesięcy, a równo miesiąc temu polski Sejm wypowiedział posłuszeństwo carowi Mikołajowi I. Oddziały polskie mają za sobą serię sukcesów – udało im się wypchnąć wojska rosyjskie na przedpola Pragi
Nad ranem w okolice Grochowa przybywa z pola walki na Białołęce dyktator powstania, gen. Józef Wybicki. Sam niechętny do wydania otwartej bitwy, przeważającym siłom rosyjskim, zostaje przekonany przez swych podkomendnych. Wojska polskie, w liczbie ok. 40 tysięcy zgrupowane są wokół małego lasku, nazywanego Olszynką Grochowską. Rosjanie, których jest zapewne 60 tysięcy stoją na linii nieopodal Karczmy Wawer, wzdłuż dzisiejszych ulic Orlika i Mokrzeckiej.
Około 9 rano, carski generał Iwan Dybicz wydaje artylerii rozkaz ostrzelania oddziałów Polskich. Rozpoczyna się najbardziej krwawa bitwa powstania. Rosjanom, mimo przewagi, nie udaje się przełamać oporu Polaków, którzy raz po raz kontratakują. W ich szeregach wybucha panika. Powstańcom nie udaje się jednak wykorzystać chaosu, gdyż wśród nich również panuje zamieszanie, wzywane do pomocy oddziały gen. Krukowieckiego nie przybywają. Chłopicki zostaje poważnie ranny od wybuchu granatu. Innemu dowódcy, Franciszkowi Żymirskiemu, kula armatnia urywa rękę. Umiera tego samego dnia.
Bitwa przeistacza się w obustronną masakrę. Rosjanie przygotowują się do ostatecznego uderzenia. W tym samym czasie od północy nadciągają nowe oddziały powstańców, które udaremniają ten zamiar. Tereny na północ od dzisiejszej ulicy Płowieckiej są poorane wybuchami i usiane ciałami ofiar.
Wynik pozostaje nierozstrzygnięty – obie strony decydują się na odwrót, do wieczora ostrzeliwując się z dział armatnich. Warszawska prasa cieszy się z odparcia Rosjan od linii Wisły, pisząc jednak, że „ci którzy zostali przy życiu mogą przypisać to tylko cudowi. Inny z dowódców, gen. Skrzynecki, zostaje obwołany „polskim Leonidasem”, a sam rosyjski generał Dybicz staje się obiektem kpin zagranicznych dziennikarzy.
Bibliografia
- Kronika powstań polskich 1794-1944, pod red. Mariana M. Michalika, Warszawa 1994
- Szyndler Bartłomiej, Dyktator. Generał Józef Chłopicki, Częstochowa 1998
- Polska 1795-1864. Wybór tekstów źródłowych, oprac. Izabella Rusinowa, Warszawa 1986