Dzieje parafii pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny sięgają czasów średniowiecza, a dokumenty dotyczące jej założenia są jednymi z najstarszych wzmianek o obecnej dzielnicy Wawer. Pierwszy drewniany kościół w Zerzeniu powstał w 1403 roku w tym samym miejscu, w którym stoi obecny budynek. Już trzy lata później, w 1406 roku, został on podniesiony przez biskupa poznańskiego, Wojciecha Jastrzębca został on podniesiony do rangi samodzielnej parafii.
Powstanie parafii, z początku obejmującej bardzo rozległe obszary, wpłynęło na rozwój samej wsi, w której powstały m.in. szkółka parafialna, przytułek, czy karczma. Jeszcze na początku XVII wieku szkoła parafialna jest opisywana przez odwiedzających jako dobrze utrzymana i dbająca o poziom nauki, jednak przeciągające się wojny drugiej połowy wieku doprowadziły do popadania parafii w ruinę . Budynek kościoła został splądrowany w czasie potopu szwedzkiego. W 1739 roku pożar doszczętnie strawił drewnianą świątynie. W jej miejsce wzniesiono nowy kościół, również drewniany, „bardzo prostej struktury”.
Mimo wielu nieszczęść w kolejnych latach, wieś rozwijała się. W latach 80 XIX parafia liczyła już ponad 2 tysiące wiernych, którym cały czas służył ten sam drewniany kościółek. Z inicjatywy ówczesnego proboszcza rozpoczęto składkę na budowę nowej świątyni. Nowy kościół miał imponować rozmachem, za projektem stał znany architekt Konstanty Wojciechowski, a sam budynek miał być wzniesiony w modnym wówczas stylu ceglanego neogotyku, uznanego za „polski styl narodowy”.
Kościół doznał wielu zniszczeń z powodu obu wojen światowych. W 1917 roku okupujący Warszawę Niemcy nakazali m.in. rekwizycję przedmiotów z metali kolorowych. Wśród rynien, piorunochronów czy rondli miedzianych znalazły się również parafialne dzwony i część artykułów liturgicznych. Prawdziwą katastrofą okazały się lata II Wojny Światowej. W czasie gdy po drugiej stronie Wisły toczyło się Powstanie Warszawskie, Zerzeń stał się przyczółkiem obrony Niemców przed wojskami Armii Czerwonej. W trakcie walk kościół został zburzony, a po 1945 roku za parafię zaczął służyć wiernym obecny dom parafialny. Odbudowa kościoła trwała od 1950 aż do 1976 roku.
Bibliografia
- Wierzchowski Henryk, Zerzeń i jego historia, Warszawa 1999